รับบท Eco-Artist ผ้าพิมพ์ลายใบไม้ ที่บ้านหนองโกวิทย์

เหรียญมีสองด้าน ใบไม้ก็เช่นกัน หลายคนคงเคยสังเกตว่า ด้านหน้าที่เราเห็นความมันวาว แต่เส้นใบไม่ชัดเจนเท่าด้านหลัง หากนำมาพิมพ์ลงบนผืนผ้า จึงต้องเลือกว่า อยากได้เพียงขอบใบ หรือเส้นลวดลายของมัน

เอาเข้าจริงเมื่อต้องลงมือทำ เหล่าผู้รับบทอาร์ตติสสมัครเล่นก็เพลินจนลืมไปว่า ไหนด้านหน้าด้านหลัง เหมือนไม่เคยฟังครูบอก

เทคนิคการพิมพ์ลายผ้าด้วยใบไม้ หรือผ้าย้อมสีธรรมชาติ  ตามรูปแบบ Eco Printing โดยนำวัสดุธรรมชาติมาให้สีและลวดลาย อาศัยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์เข้าช่วย แต่จะออกมาสวยแค่ไหน ต้องพึ่งพาแรงกายแรงใจแบบร่วมด้วยช่วยกัน โดยเฉพาะผ้าผืนใหญ่ ๆ ที่ต้องออกแรงกันหนักหน่อย

อะไรกัน แค่พิมพ์ลายผ้า จะหนักหนาสาหัสแค่ไหนเชียว!

เราเดินทางมาที่ชุมชนบ้านหนองโกวิทย์  หนึ่งในแหล่งท่องเที่ยวชุมชนที่น่าสนใจ ในจังหวัดสระแก้ว นำโดย ททท.สำนักงานนครนายก (นครนายก ปราจีนบุรี สระแก้ว)  ชวนมาเปิดมุมมองใหม่ ๆ รวมทั้งเผยโฉมไฮไลต์ที่ยังครองใจ เติมเต็มแรงบันดาลใจให้กับเมืองน่าเที่ยวแห่งนี้

ช่วงสายของวัน เราไปถึงชุมชนบ้านหนองโกวิทย์ หมู่บ้านแห่งนี้มีชื่อเสียงด้านการทอผ้าด้วยกี่โบราณ ชาวบ้านส่วนใหญ่อพยพมาจากทางอีสาน มาตั้งรกรากทำกินพร้อมเก็บเกี่ยวภูมิปัญญาดั้งเดิมมาด้วย สินค้าอันเป็นที่รู้จักคือ “ผ้าขาวม้า” โดยเฉพาะ “ผ้าขาวม้าซาวตม” หรือผ้าขาวม้าย้อมโคลน ที่มีความนุ่มเป็นพิเศษ

จะอาร์ตแค่ไหนก็ต้องพ่ายกับฝีมือทอผ้าของชาวบ้าน มาแล้วก็คงได้แค่มอง อยากเป็นเจ้าของก็จับจองซื้อหากันไป แต่วันนี้ทางชุมชนได้มีการพัฒนาลูกเล่นใหม่ ๆ ต่อยอดความเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมที่ชุมชนได้ร่วมดำเนินมา ไม่ว่าจะเป็นไม้กวาดหรือโมบายจากพลาสติกที่ไม่ใช้แล้ว

 วันนี้ที่บ้านหนองโกวิทย์ มีความติสที่น่าสนใจกว่า จากวัสดุหาง่ายในละแวก เป็นใบไม้นานาชนิด ไม่ว่าจะเป็น ใบสัก ใบสาบเสือ ใบเพกา ใบสะเดา ใบยูคาลิปตัส ฯลฯ เหล่านี้สามารถนำมาพิมพ์เป็นลวดลายผ้าได้  สีที่ให้ก็มาจากธรรมชาติ อาศัยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์อีกเล็กน้อยเท่านั้น

การทำผ้าพิมพ์ลายใบไม้ มีขั้นตอนไม่ยุ่งยาก เริ่มต้นด้วยการนำผ้าขาวแช่ในน้ำผสมสารส้มเพื่อช่วยให้ติดสี จากนั้นก็แช่น้ำละลายผงสนิมเหล็กอีกหน่อย บิดน้ำออกแล้วนำไปปูบนพื้นที่ราบเรียบ

ปลุกความเป็นอาร์ตในตัว แล้วจินตนาการถึงลวดลายที่วาดไว้ อาศัยเพียงรูปร่างและรายละเอียดของก้านใบ หรือจะมีดอกด้วยก็ไม่ว่ากัน  

จัดวางอย่างพอใจแล้วคลุมด้วยพลาสติกใส คราวนี้มาถึงตอนที่เกริ่นไว้แล้วว่า นี่เป็นกิจกรรมที่อาจจะทำคนเดียวไม่ได้ อาร์ตติสหนองโกวิทย์ต้องร่วมแรงร่วมใจ จับยึดผืนผ้าและพลาสติกให้ตึง ม้วนให้แน่นที่สุดโดยไม่ให้ใบไม้เลื่อนจากจุดที่วางไว้ ยิ่งแน่นลายก็ยิ่งชัด ดูแล้วเหมือนคนเรานั่นแหละ ใกล้ชิดกันแค่ไหน ก็จะเห็นลายกันมากขึ้น

ม้วนแล้วก็มัดหนังยางไม่ให้คลาดเคลื่อน พันด้วยแรปอีกรอบ นำไปนึ่งอีก 1 ชั่วโมง

ช่วงเวลาที่ผ้ากำลังอบด้วยความร้อน ชาวบ้านก็เชิญชวนเราไปดูการทำขนมจีนเส้นสด ที่หนองโกวิทย์เขาหมักแป้ง โม้แป้ง กรอง และนำไปบีบเส้นในน้ำร้อน ๆ ใครอยากลองก็ออกแรงกันหน่อย เมื่อเส้นที่ตกลงไปในหม้อลอยขึ้นมา ก็ใช้กระชอนหรือตาข่ายตักขึ้นมา ล้างน้ำเย็นให้หายร้อน แล้วเทลงไปในอ่างใหญ่ ๆ

จากนั้นก็ใช้มือสาวเส้นขนมจีนขึ้นมา จัดเส้นให้เรียงสวย พักไว้ในตะแกรง หรือจะตัดกิ่งและใบไม้มาสุม ๆ รองไว้ก็ได้  ขั้นตอนนี้ไม่ง่าย เพราะเส้นขนมจีนจะมีความลื่น การบีบแป้งด้วยมือก็จะได้เส้นที่ไม่ยาวมาก เห็นได้ว่าคนทำเขามีความเชี่ยวชาญจริง ๆ

ช่วงที่ยังรอผ้าแวะไปดู “หมูอบโอ่ง” เป็นอีกเมนูน่ากิน หิวแล้วก็แวบไปหยิบจานชาม ตักขนมจีนเส้นสดราดน้ำยาป่า หรือน้ำยากะทิฝีมือชาวบ้าน เป็นเมนูมื้อเที่ยงแซ่บ ๆ แถมด้วยส้มตำปลาร้า กับผักอีกนานาชนิด ไม่ลืมวัตถุดิบประจำฤดูฝนอย่างหน่อไม้ นำมาต้มกินกับขนมจีนหรือส้มตำก็ได้

วันนี้ชาวบ้านบอกว่าโชคดีมาก เพราะมีแกงหน่อไม้เห็ดขม เห็ดอร่อยประจำฤดูกาล แม่ ๆ ร้องเรียกให้ชิมรส หนุบ ๆ นัว ๆ  ไม่ขมมากอย่างที่คิด เป็นอีกเมนูที่ถูกใจหลาย ๆ คนเลย

กินคาวแล้วตบหวาน จริง ๆ เป็นขนมที่ทำต้อนรับตั้งแต่มาถึง แต่ทุกคนมุ่งไปสาละวนอยู่กับใบไม้และผืนผ้า จึงเป็นของหวานตบท้ายสำหรับเที่ยงนี้ นั่นคือ “ขนมดาด” มีส่วนผสมคล้ายบ้าบิ่น คือแป้งเหนียว ๆ และมะพร้าวอ่อน รสชาติหวานเล็กน้อย ปัจจุบันได้รับการประยุกต์มาใช้ถาดขนมครกสไตล์ญี่ปุ่น ทำเป็นลูก ๆ เหมือนทาโกะยากิ เดาว่าจะทำให้เข้าถึงคนรุ่นใหม่ได้ง่ายขึ้น

หนึ่งชั่วโมงผ่านไป อิ่มแล้ว ไปชมผลงานกัน จากที่ชุลมุนช่วยกันม้วนช่วยกันมัด ก็ได้ผลงานของตัวเองคนละ 1 ชิ้นในโลก ไม่มีใครเหมือนใคร แต่จะสวยกว่าอย่างไรนั้น ขึ้นอยู่ที่ความพึงพอใจ

หลังจากคลี่พลาสติกและนำไปไม้ออก จะมองเห็นลวดลายและสีสันที่มาจากธรรมชาติ จากนั้นก็นำไปตากลมให้แห้งก่อนนำกลับไปเป็นที่ระลึก เฉพาะค่ากิจกรรมทำผ้าพิมพ์ลายใบไม้ ทางชุมชนคิดผืนละ 250 บาท หากเป็นผืนที่ชาวบ้านทำไว้ขายจะมีราคาผืนละ 350 บาท

แม้จะชื่นใจกับผ้าย้อมสีธรรมชาติ ลวดลายใบไม้ที่สวยงาม แต่ก็ไม่ลืมแวะไปอุดหนุนสินค้าชุมชน ทั้งผ้าขาวม้าสีสวย ๆ หลากลวดลาย  พร้อมด้วยผลิตภัณฑ์จากผ้าอีกหลายรายการ

มีเวลาเดินเล่นอีกหน่อย เจอเด็กน้อยนอนอยู่ในเปล ทำทีเข้าไปทักทาย นึกว่าหนุ่มน้อยจะหลับใหล ที่ไหนได้กำลังนอนเคี้ยวแก้มตุ่ย หลักฐานเป็นซองขนมในมือ ลองแซวเล่น ๆ ว่ามีใครหลับอยู่หรือเปล่าน้อ เจ้าตัวเล็กแกล้งหลับตาปี๋ นี่มันอาร์ตตัวจ้อย น่ารักจริง ๆ

มีโอกาสอยากให้แวะไปที่ชุมชนบ้านหนองโกวิทย์ ความเป็นอยู่ของพวกเขาอาจจะเรียบง่าย แต่มิตรภาพของคนในชุมชนเหนียวแน่น เป็นลวดลายของความสามัคคีที่ชัดเจนดีจริง ๆ

วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผ้าทอมือบ้านหนองโกวิทย์

อ.เขาฉกรรจ์ จ.สระแก้ว

กิจกรรมต่าง ๆ กรุณาติดต่อล่วงหน้า

โทร. 084 467 4689