จาก “ราชินีเพลงจีน” ถึง “เจ้าหญิงเพลงจีน”
คอลัมน์: เซาะร่องเสียง
โดย นกป่า อุษาคเณย์
ความยิ่งใหญ่ในประเทศไทยของ “เติ้ง ลี่จวิน” นับตั้งแต่ยุคทศวรรษที่ 1970 ไปต้นมา จะว่าไปก็คล้ายกับทุกประเทศที่มีคนจีนอาศัยอยู่
ความนิยมในจีนแผ่นดินใหญ่นั้นไม่ต้องพูดถึง เพราะเธอได้รับฉายาว่า “เติ้งน้อย”
นั่นหมายถึง “เติ้ง เสี่ยวผิง ครองเมืองจีนยามกลางวัน” ส่วน “เติ้ง ลี่จวิน ครองเมืองจีนยามราตรี” เนื่องจากทั้งสองคนมีชีวิตอยู่ร่วมยุคสมัยกัน
ที่มาของวลีนี้ เป็นเพราะรัฐบาลจีนแบนเพลงของเธอ เนื่องจากเธอเป็นคนไต้หวันคู่กรณีทางเมืองในยุคนั้น
ทว่า ในยามค่ำคืน ไม่ว่าจะย่ำเดินไปแห่งหนไหนบนแผ่นดินจีน จะต้องได้ยินเพลงใดเพลงหนึ่งของเธอล่องลอยมาตามสายลมตราบจนฟ้าสาง
แต่แล้ว กลับดูเหมือนว่าบนแผ่นดินอาทิตย์อุทัย ชื่อเสียงของ “เติ้ง ลี่จวิน” กลับยิ่งใหญ่ไม่แพ้ในหมู่ประเทศที่มีคนจีนอาศัยอยู่
เพราะนอกจากการประสบความสำเร็จมากมายในญี่ปุ่น ได้ทั้งเงิน ทั้งกล่อง และได้รับความชื่นชมจากคนญี่ปุ่น เธอยังมีอัลบั้มเพลงภาษาญี่ปุ่นหลายอัลบั้มด้วยกัน
นอกจากภาษาญี่ปุ่น เธอเคยอัดแผ่นเสียงภาษาฮกเกี้ยน ภาษากวางตุ้ง ภาษาเวียดนาม ภาษาอินโดนีเซีย และภาษาอังกฤษ อีกด้วย
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง บทเพลงภาษาจีนกลางนั้น ยิ่งไม่ต้องพูดถึง เพราะเธอมีตำแหน่งเป็นถึง “ราชินีเพลงจีน”
บทเพลงฮิตจำนวนมากของเธอ ถูกนำมาบันทึกเสียงซ้ำโดยนักร้องหลากรุ่นหลายวัยทั่วทุกมุมโลก มาเป็นเวลาหลายทศวรรษ
ทั้งยังถูกแปลงเนื้อร้องเป็นภาษาต่างๆ ทั้งแบบถอดความตรง และทั้งแบบเขียนเนื้อใหม่ไปคนละเรื่องละราวก็มี
หลายปีที่ผ่านมา มีการนำบทเพลงของ “เติ้ง ลี่จวิน” จำนวน 30 เพลง มาเรียบเรียงดนตรีและบันทึกเสียงใหม่
โดยได้มอบหมายให้ “ถง ลี่” หรือ “ราชินีน้อย” เป็นผู้ถ่ายทอด
“ถง ลี่” นั้น นอกจากจะได้รับฉายาว่า “ราชินีน้อย” โดยนัยถึงการเปรียบเทียบเธอกับ “เติ้ง ลี่จวิน” แล้ว เธอยังได้อีกฉายาหนึ่งคือ “ราชินี Audiophile”
ทั้งนี้เนื่องเพราะ มีการจัดทำอัลบั้มของ “ถง ลี่” ในรูปแบบของ Audiophile มาตั้งแต่ยุคแรก คือต้นทศวรรษ 2000 ที่เธอได้เริ่มอัดแผ่นมาจนกระทั่งถึงปัจจุบัน
นอกจากฉายา “ราชินีน้อย” และ “ราชินี Audiophile” แล้ว ฉายาที่เสมือนการชื่นชมและเป็นคำจำกัดความน้ำเสียงของเธอก็คือ “นักร้องเสียงสายน้ำ”
เหตุผลก็คือ เนื้อเสียงของ “ถง ลี่” มีความกังวาน หวานใส และพลิ้วไหวประดุจสายน้ำ
เหตุผลข้อหลังนี้เอง ที่นอกจาก Hardware คือแผ่น CD ของเธอ จะเป็น “ที่หนึ่งในดวงใจ” ของบรรดา “อาเฮียหูทอง” แล้ว
Software หรือเสียงร้องอันบริสุทธิ์ของเธอคืออีกปัจจัยสำคัญซึ่งทำให้เธอได้รับความนิยมจากเหล่า “เฮีย”
การนำลิขสิทธิ์เพลงของ “เติ้ง ลี่จวิน” มาให้ “ถง ลี่” ขับร้อง นอกจากจะเป็นการประชันเสียงร้องของ “ราชินีสองยุค” แล้ว
ยังถือเป็นการ “ไหว้ครู” ของ “ถง ลี่” ที่แสดงถึงความเคารพใน “แม่ครู” คือ “เติ้ง ลี่จวิน” ไปด้วยในตัว
แฟนเพลงหลายคนเรียก “ถง ลี่” ว่า “เจ้าหญิงเพลงจีน” ขณะที่ “อาเฮียหูทอง” เจ้าของเครื่องเสียง Hi-end มากท่านได้ขนานนามเธอว่า “ราชินี Audiophile”
แต่ผมจึงขอตั้งฉายาใหม่ให้ “ถง ลี่” ว่า “ราชินีน้อย” โดยส่งนัยไปถึง “ราชินีเพลงจีน” นาม “เติ้ง ลี่จวิน” เจ้าของนามแฝง “เติ้งน้อย”
ดังที่ได้เรียนชี้แจงไปในตอนต้นว่า “เติ้ง เสี่ยวผิง ครองเมืองจีนยามกลางวัน เติ้ง ลี่จวิน ครองเมืองจีนยามราตรี”
ในวาระครบรอบ 20 ปีแห่งการจากไปของ “เติ้ง ลี่จวิน” ได้มีการจัดทำ Tribute album ให้กับเธอ โดยมอบหมายให้ “ถง ลี่” เป็นผู้ถ่ายทอดบทเพลงฮิตของ “เติ้ง ลี่จวิน” หรือที่ฝรั่งรู้จักเธอในนามTeresa Teng
โดยเมื่อปลายปี พ.ศ.2557 บริษัท แพลเน็ต ที ดิสทริบิวชั่น จำกัด ได้นำเข้าอัลบั้ม Tong Li: Sings Teresa Teng Hits เป็น HQ III หรือHigh Qualified CD จำนวน 2 แผ่น 30 เพลง มาจัดจำหน่ายในประเทศไทย
โดยร้าน CAP ได้นำอัลบั้มดังกล่าวมาจัด Package ใหม่ โดยให้ชื่อว่า Tribute To Teresa Teng ในรูปแบบ HD-Mastering และเพิ่มเพลงเข้าไปอีก 2 Tracks รวมเป็น 32 บทเพลงบรรจุ 2 CD
คุณภาพเสียงคมชัดทั้ง 2 เวอร์ชั่น โทนเพลงทั้งหมดเป็นเพลงช้า ประเด็นเสียงร้องของ “ถง ลี่” นั้นหายห่วง เพราะเธอคือเจ้าของฉายา “นักร้องเสียงสายน้ำ” เหตุผลก็คือ เนื้อเสียงของ “ถง ลี่” มีความกังวาน หวานใส และพลิ้วไหวประดุจสายน้ำ
ในภาคดนตรี ได้รับการเรียบเรียงเสียงประสานใหม่ให้มีกลิ่น Jazzและบรรเลงดนตรีอัดใหม่สดหมดจดทุกชิ้น ใช้เครื่องดนตรีสากลเป็นพื้นไม่ว่าจะกลองชุด เบส เปียโน กีตาร์ ผนวกด้วยเซ็ตเครื่องสาย และเครื่องเป่าทองเหลือง บวกรวมกับเครื่องดนตรีจีนเพื่อเจือสีธีมเพลงดั้งเดิมของ “เติ้ง ลี่จวิน” เอาไว้
หลายเพลงเรียบเรียงได้ดีมาก บางเพลงได้รับการจัดโครงสร้างดนตรีใหม่ เช่น “เถียน มี มี่” หรือที่ฝรั่งรู้จักกันในชื่อ Sweet Dream ที่ดึงจังหวะลงมาเป็นเพลงช้า และแทรกซึมดนตรีตะวันตกลงไปกับดนตรีตะวันออกได้อย่างงดงาม
นอกจาก “นักร้องเสียงสายน้ำ” อย่าง “ถง ลี่” จะถ่ายทอดเสียงเพลงของ “เติ้ง ลี่จวิน” ได้อย่าง “นุ่มนวลดุจสายน้ำ” อันเป็นพื้นเพดั้งเดิมของเธอแล้ว “ถงลี่” ยังตีความและจับอารมณ์เพลงของ “เติ้ง ลี่จวิน” ได้อย่างใกล้เคียงกับต้นฉบับเป็นอย่างมาก
ส่งผลให้ทั้ง Tong Li: Sings Teresa Teng Hits และ Tribute To Teresa Teng เป็นผลงานที่น่าเก็บสะสมชุดหนึ่ง โดยเฉพาะคนฟังเพลงวงกว้าง ที่อาจไม่เคยฟัง “ถง ลี่” มาก่อนก็ตาม
อีกประเด็นหนึ่งที่ต้องยกย่องชมเชยทีมงานเบื้องหลังผู้จัดทำอัลบั้มนี้ก็คือ การเชิดชูเกียรติ “ราชินีเพลงจีน” นาม “เติ้ง ลี่จวิน” ในวาระที่เธอจากพวกเราไปครบ 20 ปีในครั้งนี้ ซึ่งถ้าใครได้ฟังแล้ว จะรู้เลยว่าทุกคนมีความตั้งใจกับงานชิ้นนี้มากทีเดียวครับ
“เพลงญี่ปุ่น” ของ “เติ้ง ลี่จวิน”
อย่าว่าแต่คนไต้หวันอย่าง “เติ้ง ลี่จวิน” ชาวญี่ปุ่นด้วยกันแท้ๆ ก็ยากที่ชาวญี่ปุ่นด้วยกันจะให้การยอมรับ แต่เพราะพรสวรรค์ของ “เติ้ง ลี่จวิน” จึงทำให้สถานะนักร้องของเธอบนแผ่นดินอาทิตย์อุทัยยุคทศวรรษที่ 1970 สูงเด่นกว่าศิลปินญี่ปุ่นแท้ๆ จำนวนมาก…
ทว่า กว่าที่เธอจะครองใจคนญี่ปุ่นนับล้าน ในช่วงแรก “เติ้ง ลี่จวิน” ต้องฝ่าฟันอุปสรรคอยู่พักใหญ่กว่าที่จะได้รับการยอมรับ แม้เธอจะมีฉายาว่า “เติ้งน้อย” ที่โด่งดังไม่แพ้ “เติ้งใหญ่” หรือ “เติ้ง เสี่ยวผิง” กับสโลแกน “กลางวันฟังนโยบายของหล่าวเติ้ง (เติ้งใหญ่) แต่กลางคืนฟังเพลงของเสี่ยวเติ้ง (เติ้งน้อย)
ที่อาจแปลเป็นประโยคอมตะได้ว่า “เติ้ง เสี่ยวผิง ครองเมืองจีนยามกลางวัน เติ้ง ลี่จวิน ครองเมืองจีนยามราตรี” แต่ในห้วงนั้น ก็หาใช่ว่าคนญี่ปุ่นจะยอมรับเธอได้ง่ายๆ
ก็เป็นเพราะพรสวรรค์และ “ผลงาน” ของเธอล้วนๆ ที่ส่งให้ “เติ้ง ลี่จวิน” เข้าไปนั่งอยู่ในดวงใจของชาวญี่ปุ่น นับตั้งแต่ยุคทศวรรษที่ 1970 ตราบจนกระทั่งถึงทุกวันนี้…
ยิ่งหากนับกันที่จำนวนอัลบั้มที่เธอบันทึกเสียงร้องเป็นภาษาจีนกลาง ก็เป็นเรื่องน่าแปลกที่ “เติ้ง ลี่จวิน” มีอัลบั้มเพลงภาษาญี่ปุ่นมากกว่าภาษาจีน นั่นย่อมแปลความเป็นอย่างอื่นไปไม่ได้ นอกเสียจากว่า เธอได้รับความนิยมอย่างฉกาจฉกรรจ์ในประเทศญี่ปุ่น
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หากย้อนกลับไปพลิกดูรายชื่ออัลบั้มภาคภาษาญี่ปุ่นของ “เติ้ง ลี่จวิน” ในทุกรูปแบบ ก็จะพบว่าเธอมีผลงานเพลงภาษาญี่ปุ่นมากกว่า 100 อัลบั้ม!
ตามประวัติแล้ว “เติ้ง ลี่จวิน” เซ็นสัญญากับค่ายเพลงที่จัดจำหน่ายผลงานของเธอในภาคภาษาญี่ปุ่นด้วยกันสองค่าย ได้แก่ Polydor Records ในช่วงปี ค.ศ.1974 จนถึง 1981 และค่าย Taurus Records ในช่วงปี ค.ศ.1983 จนถึง 1995 ก่อนที่ผลงานทั้งหมดจะได้รับอนุญาตให้คัดสรรบทเพลงภาษาญี่ปุ่นเด่นๆ ของเธอภายใต้การจัดจำหน่ายของ Universal Music
โดยเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ.2558 ได้มีการจัดทำ Box set เพลงภาคภาษาญี่ปุ่นของ “เติ้ง ลี่จวิน” ออกมาจำนวน 5 แผ่น แผ่นละ 15 เพลง ซึ่งนับเป็นการรวมเพลงภาษาญี่ปุ่นระดับหัวกะทิของเธอให้อยู่เป็นที่เป็นทางอย่างเป็นระบบระเบียบเป็นครั้งแรก
นอกเหนือไปจากสำเนียงเสียงร้องภาษาญี่ปุ่นของ “เติ้ง ลี่จวิน” ในภาคดนตรีก็สัมผัสได้ถึงความพิถีพิถันตามสไตล์ของชาวญี่ปุ่นผู้หลงใหลในดนตรีคลาสสิกและเพลงแจ๊ส
งานเพลง Box set ชุดนี้จึงน่าสนใจมากครับ
